Czym jest Wasilopita i jak ją przygotować samemu w domu.

 

Wasilopita czyli Królewskie ciasto swoją nazwę wzięło o świętującego tego dnia Wasyla Błogosławionego. Jest przygotowywane na różne sposoby. Ozdobia się je cukrem pudrem bądź migdałami, często umieszcza się też numer nowego roku bądź napis "Χρόνια πολλά".

Do ciasta wkłada się monetę. Temu kto ją znajdzie według zwyczaju dopisze w nadchodzącym roku szczęście. W niektórych regionach Grecji zamiast monety umieszczano kawałek słomy, winorośli bądź gałązki oliwnej. Miało to oznaczać dobre zbiory w ciągu roku. Wasilopita jest krojona w noc sylwestrową lub w Nowy Rok. Gospodarz domu najpierw wykonuje znak krzyża na cieście, następnie kroi je i rozdaje według specjalnego rytuału. Pierwsze kawałki są dla Chrystusa, Maryi Dziewicy, Królestwa Niebios, domu i dalej członków rodziny. Zwyczaj ten nie ogranicza się tylko do domu. Przez kolejne tygodnie wszelkiego rodzaju związki, zakłady pracy, organizacje kroją swoją Wasilopitę. Zwyczaj tego ciasta sięga odległych czasów gdy organizowano Święto ku czci Kronosa w trakcie którego ofiarowano na złotych liściach owoce i okrągłe placki. Były to tzw. Kronia. 

Można też znaleźć powiązanie Wasilopity ze starożytnym chlebem, który ofiarowano dawniej bogom. Chrześcijańska tradycja tego zwyczaju mówi, że gdy św. Bazyl był biskupem Cezarei, gubernator Kapadocji zaczął obciążać mieszkańców dużymi podatkami. Zwrócili się oni wtedy do biskupa o pomoc. Poradził im by zebrali wartościowe rzeczy by ofiarować je gubernatorowi. Gdy to uczynili przekonał gubernatora by od nich niczego nie przyjął. Uzbierane kosztowności ciężko było zwrócić właścicielom. Za radą biskupa ugniatano placki do których wkładano cenne przedmioty i rozdawano je mieszkańcom.

W ten sposób wartościowe rzeczy losowo wróciły do właścicieli.

Tradycja mówi, że na pamiątkę tego wydarzenia w Święto Wasyla Błogosławionego piecze się ciasta z monetą w środku.

Składniki i sposób przygotowania Wasilopity według przepisu Argiro Barbarigou.

Składniki:

500 g mąki 

3 łyżeczki proszku do pieczenia 

5 jajek 

szczypta soli 

400 g cukru 

250 g masła 

1/2 łyżeczki cynamonu 

1/2 łyżeczki zmielonych goździków 

wanilia / 2 szt / 

skórka z 1 pomarańczy 

120 ml soku pomarańczowego 

1/2 łyżeczki sody 

120 ml mleka 

200 g grubo pokrojonych orzechów włoskich 

cukier puder 

opcjonalnie można dodać 80 ml koniaku

Wykonanie:

Wszystkie potrzebne składniki wyjmij na 30 minut przed rozpoczęciem procesu wykonania. Mąkę przesiej z proszkiem do pieczenia i odstaw na bok.

Rozgrzej piekarnik do 170 stopni. Będziemy piec na dolnym poziomie bez termoobiegu. 

Można też piec z termoobiegiem w temperaturze 160 stopni.

Ale gorące powietrze tworzy szybko twardą skórkę na zewnątrz a wnętrze ciasta często nie jest dobrze upieczone.

Będziemy potrzebować formy wielkości 30-32 cm o wysokości brzegów 6-7 cm.  

Smarujemy ją masłem i kładziemy papier do pieczenia by łatwo było po upieczeniu przełożyć ciasto. 

Ubijamy mikserem masło z cukrem przez kilka minut. Gdy cukier się rozpuści a nasza masa będzie kremowa dodajemy cynamon, goździki, wanilię i skórkę pomarańczową. 

Dalej dodajemy pojedynczo żółtka i ubijamy. 

W osobnej misce ubijamy 2-3 minuty białka z solą i odkładamy na chwilę na bok.

Zmniejszamy obroty miksera do poziomu 1. 

Rozpuszczamy sodę w soku i dodajemy do ciasta ubijając. Dalej dodajemy przesianą  mąkę z proszkiem do pieczenia na zmianę z mlekiem i ubijamy. 

Dalej dodajemy grubo posiekane orzechy i stopniowo po odrobinie ubite białko.

Robimy to delikatnie by ciasto nie straciło na objętości. Następnie przekładamy gotowe do przygotowanej wcześniej formy. Nie zapomnijcie włożyć monetę. 

Pieczemy przez 55-60 minut.

Żeby się upewnić, że jest upieczone wkładamy nóż w środek. Jeśli ostrze jest suche oznacza to, że ciasto jest gotowe.

Odstawiamy je na 30 minut by ostygło. Potem odwracamy i przekładamy na duży talerz. Usuwamy papier i posypujemy obficie cukrem pudrem. 

Jeżeli chcecie można napisać lukrem życzenia bądź numer nowego roku. 

Gotowe!

Χρόνια πολλά και Καλή Πρωτοχρονιά !

Potrawka z groszku /αρακάς λαδέρος /

Potrawka z groszku - przepis na 4 porcje. 

pół szklanki oliwy z oliwek /100 ml/

250 gr cebuli drobno pokrojonej 

150 gr marchewki pokrojonej w krążki 

20 gr czosnku drobno pokrojonego 

50 gr przecieru pomidorowego 

800 gr pomidorów bez skórki 

350 gr ziemniaków 

250 ml wody 

800 gr groszku 

20 gr koperku 

Sól i pieprz do smaku 

Wykonanie: 

Do garnka wlewamy połowę oliwy, dodajemy cebulę i marchew. Wszystko dusimy do momentu aż delikatnie zmiękną. Dalej dodajemy czosnek i przecier pomidorowy i gotujemy przez 2 minuty. Dalej wrzucamy pomidory, ziemniaki i groszek. Wszystko uzupełniamy resztą oliwy,  wodą i solimy do smaku. Gdy się zagotują nasze warzywa zmniejszamy ogień i pod przykryciem gotujemy aż zmiękną. Pod koniec dodajemy koperek i pieprz. 

Gotowe ! 

Smacznego 😋 #kuchniagrecka #greckieprzysmaki #greckieprzepisy #greece #greckieklimaty #grecja

Greckie zwyczaje bożonarodzeniowe.

Boże Narodzenie to czas radości i świętowania. Greckie miasta ozdobione tysiącami lampionów nabierają blasku i koloru a z każdej kuchni wydobywa się zapach tradycyjnych potraw świątecznych. Życzenia „Χρόνια πολλά” i „Καλές γιορτές” mieszają się z dźwiękami trójkątów uderzanych przez dzieci w rytm śpiewanych kolęd. Chrześcijańskie tradycje bożonarodzeniowe mieszają się w Grecji ze starogreckimi zwyczajami. W tekście postaram się przybliżyć najbardziej popularne greckie zwyczaje do dziś praktykowane w okresie Bożego Narodzenia. 

Στολισμένο καραβάκι / stolismeno karawaki / - ozdabianie łodzi.

 

Na wielu centralnych placach w okresie Świąt Bożego Narodzenia oprócz choinek dekoruje się też łodzie. 

Już od czasów starożytnych Grecy byli bardzo związani z morzem. Praca na statkach zapewniała wielu rodzinom utrzymanie i wyżywienie. 

Łódź była dla Greków symbolem ich miłości do morza i  oczekiwania na powrót do bliskich.

Dzieci śpiewające kolędy do niedawna trzymały w dłoniach miniaturowe łódki, które wypełniały słodyczami i chlebem. 

W 1833 roku król Otto w pałacu w Nafplio udekorował pierwszą choinkę w Grecji. 

I to był początek dominacji jodły jako symbolu świąt w tym kraju.

Χριστόψωμο - Christopsomo czyli Chleb Chrystusowy 

Gospodynie greckie przygotowują go 1-2 dni przed Bożym Narodzeniem. Jest bogato dekorowany różnymi wzorami mającymi symboliczne znaczenie. 

Jedna część symbolizuje pług oraz moment siewu ziaren. 

Na drugiej części są symbole siana otoczonego liśćmi winorośli i oliwek, przypominające o nadchodzącym lecie i zbiorach. 

Chleb ten jest ofiarowany Narodzeniu Chrystusa z intencją pobłogosławienia domowników. 

Nie kroi się go nożem, by sił dobra nie niszczyć narzędziem symbolizującym zło. 

W niektórych częściach Grecji robi się tzw. Christokoulura. Są one mniejsze i wiesza się je obok ikon na cały rok. 

W Boże Narodzenie gospodarz domu robi krzyż na chlebie, łamie go i rozdaje wszystkim obecnym przy stole jako symbol Komunii Świętej.

Na Krecie gospodynie dodają do chleba wody różanej, miodu, sezamu, cynamonu i goździków. Dodatkowo na środku chleba kładą z ciasta krzyż i biały orzech. Są regiony gdy piecze się podobny chleb również dla zwierząt domowych np. w Sarakatsani. 

Na wyspie Zakinthos gospodynie dodają do chleba aromatycznych ziół, orzechów, rodzynek, wina i oliwy.

Do środka wkładają monetę i dekorują. Pieką chleb w piecu opalanym drewnem i do momentu rodzinnego spotkania trzymają w cieple.

W przeddzień Bożego Narodzenia wszyscy zbierają się przy stole.Tego wieczoru serwuje się zupę brokułową z cytryną, oliwkami i cebulą. Obok domowego paleniska stawia się kielich oliwy z winem i ikonę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. 

Najstarszy mężczyzna w rodzinie bierze tacę z chlebem i nad ogniem robi trzykrotnie znak krzyża. Dalej polewając go oliwą z winem nuci słowa pieśni „ Narodziny Twoje Chryste...”

Najmłodszy z członków rodziny strzela z karabinu w powietrze a domownicy zaczynają składanie sobie życzeń. 

Chleb jest łamany przez głowę domu. Pierwszy kawałek dla Chrystusa, drugi dla ubogich, trzeci dla domu a kolejne dla domowników według ich wieku. 

Χριστουγεννιάτικο στεφάνι -  wianek bożonarodzeniowy 

Na wioskach spotyka się zwyczaj wieszania na drzwiach wejściowych  czosnkowych warkoczy z goździkami mających odgonić oszczerstwa i plotki, które niszczą szczęście domowników. 

Drzwi wejściowe do domu często też zdobi jodłowy wieniec udekorowany świątecznie. Tradycja mówi, że przyniesie on szczęście mieszkańcom domu. 

Zwyczaj tzw. karmienia fontanny.

 

O północy w noc poprzedzającą Boże Narodzenie, w wioskach środkowej Grecji odbywa się tzw. karmienie fontanny. Dziewczęta idą do fontann znajdujących się we wsi i smarują je masłem i miodem. Wykonując tę czynność wypowiadają życzenie by tak jak płynie woda płynął dobrobyt w domach w nadchodzącym roku i tak jak słodki jest miód niech słodkie będzie życie. Do fontann przynoszą ze sobą masło, ser, pszenicę, gałązki oliwne i rośliny strączkowe by według wierzeń zapewnić sobie dobre zbiory. Według tradycji kobiecie, która jako pierwsza dotrze do fontanny będzie dopisywało szczęście przez cały rok. Wracając zabierają ze sobą świeżą wodę, którą spryskują domy dla powodzenia i ochrony przed złem. Całe to wydarzenie odbywa się w zupełnej ciszy. 

Małżeństwo z ogniem / Το Πάντρεμα της Φωτιάς / 

W kominku umieszcza się kawałek drewna pochodzący z drzewa o męskim imieniu np. Platanos /czyli Platan/, który symbolizuje gospodarza domu i drugi kawałek z drzewa o żeńskim imieniu np.Kerasia / czyli Wiśnia/ symbolizujący gospodynię domu. 

Po rozpaleniu ognia gospodarz krzyżuje je trzykrotnie i polewa je czerwonym winem i oliwą. Dziecko,  które uważane jest za szczęściarza, miesza w kominku palące się drzewo wypowiadając słowa «Ptaki, kozy, jagnięta, grosze...». Jest to intencja o obfitość w nadchodzącym roku.

Καλικάντζαροι/Kalikantzari/- złowrogie gobliny pojawiające się w czasie Świąt Bożego Narodzenia. 

Kalikantzari to psotne i brzydkie stworzenia pojawiające się pomiędzy 25 grudnia i 6 stycznia. Wychodzą z ziemi w Wigilię Bożego Narodzenia by przez 12 dni uprzykrzać ludziom życie. 

Te brzydkie ciemnobrązowe istoty z rozczochranymi włosami, czerwonymi oczami, nogami osła i małpimi rękami są bardzo zwinne i robią wszystko by dać się we znaki mieszkańcom domów. Wspinają się na dachy, skaczą po nich i tłuką dachówki. Przez kominy dostają się do domów by zrobić w nich wielki bałagan. Wszystko depczą  i uwielbiają chlapać się w oliwie. Jednym słowem wielkie z nich psotniki. 

Według greckich wierzeń kalikantzari to ludzie o złym losie, przemienieni w demony, urodzeni w ciągu tych dwunastu dni i nie ochrzczeni. 

Niesforne skrzaty nie znoszą zapachu kadzidła dlatego popołudniami gospodynie okadzają domy a kadzielnicę pozostawiają przy kominku. Często też wieszają dzwoneczki mające ostrzec domowników o nieproszonych gościach. 

6 stycznia gdy obchodzone są tzw. Fota / Φώτα - Θεοφάνεια czyli Święto Chrztu Jezusa - jest to ostatnie święto Dwunastu Dni /i wtedy gobliny wracają do wnętrza Ziemi. 

Μωμόγεροι /Μomogeroi/- rytuał mający korzenie w tradycji pontyjskiej. 

Część osób biorących udział w tym wydarzeniu przebiera się za zwierzęta / wilki i kozy / a reszta zakłada kostiumy ludzi uzbrojonych w miecze i przybiera postać starców. 

Wszyscy w grupie wędrują po wiosce od domu do domu. Cała inscenizacja związana jest z odrodzeniem natury i nadejściem nowego roku. Wydarzenie ma charakter satyryczny. 

Warto zaznaczyć w tym miejscu, że obchody te w 2016 roku zostały wpisane na Listę Reprezentacyjną Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO.   

W tekście wykorzystałam informacje i zdjęcia znalezione w internecie . 

Czas przygotować melomakarona.

Święta tuż tuż ... Zapraszam Was do wykonania greckich ciasteczek bożonarodzeniowych.

Melomakarona - bo taka jest ich nazwa - to kruche ciastka maczane w miodowym syropie i posypane orzechami .

Podaje tradycyjny przepis grecki.

Składniki :

2 szklanki mąki

4 szklanki simigdali / kasza manna/

1 1/2 szklanki oliwy z oliwek

1/2 szklanki cukru 

1/4 szklanka koniaku 

1/2 łyżeczki zmielonych goździków 

1/2 łyżeczki zmielonego cynamonu 

1 łyżeczka proszku do pieczenia 

1 łyżeczka sody 

sok i skórka z jednej pomarańczy 

1/2 szklanki orzechów drobno pokrojonych do posypania 

Syrop: 

Skórka z jednej pomarańczy 

2 szklanki cukru 

2 szklanki miodu 

2 szklanki wody 

1 laska cynamonu 

Wykonanie:

Ubijamy mikserem oliwę i cukier około 5 min.

Gdy dobrze się połączą dodajemy koniak, sodę rozpuszczoną w soku pomarańczowym, proszek do pieczenia, skórkę z pomarańczy oraz cynamon i goździki. Przekładamy mieszaninę do osobnego naczynia, ugniatamy dodając stopniowo simigdali i mąkę. Wyrabiamy do uzyskania jednolitego ciasta. Następnie formujemy kulki i umieszczamy je na blaszce, spłaszczając ręka. Pieczemy 25-30 minut w temp.180 stopni.

Przygotowanie syropu:

Wodę, miód, cukier, skórkę z pomarańczy i laskę cynamonu gotujemy na małym ogniu do zagęszczenia. Ostudzone ciasteczka zanurzamy pojedynczo w syropie i posypujemy orzechami. 

Najlepsze greckie sery.

Dziś będzie o greckich serach.

Są one częścią greckiej kuchni, która ma tysiące wielbicieli na całym świecie.

Tradycja serowarstwa w Grecji sięga tysięcy lat. 

Warto podkreślić, że na 126 serów regionalnych chronionych w UE, status taki ma aż 20 greckich serów. 

Jedynie Włochy i Francja wyprzedzają Grecje. Najwiecej serów produkuje się z mleka owczego lub z mieszanki owczego i koziego. Poniżej zestawienie najlepszych greckich serów. 

Zachęcam do ich spróbowania.

GRAVIERA - po FECIE najbardziej popularny ser. Słodkawy w smaku, chętnie spożywany jako przekąska z oliwkami i sucharami greckimi tzw. paximadia. Wytwarzany jest z mieszanki mleka owczego z kozim i krowim. 

Chronione odmiany pochodzą z Krety, z gór Agrafa oraz cykladzkich wysp Tinos i Naksos.

Kreteńska graviera ma w składzie w przewadze mleko kozie. Dojrzewa w przedziale od 3 do 5 miesięcy w blokach w kształcie koła. Charakterystyczne cechy to twarda skóra, lekko żółtawy kolor i ostry lub delikatnie orzechowy smak. 

Zawartość tłuszczu to minimum 49%.

Z tego sera można przygotwać tradycyjne greckie saganaki.

MIZITHRA- powstaje z serwatki z mleka owczego lub koziego. Ma kremową konsystencje i białą barwę. Jest to surowy ser biały. Miękki i słodkawy w smaku. Tradycyjnie wytwarzano go dodając do mleka świeżo zerwaną gałąź figowca. Sok figowca ścinał białko. Dalej odsączano otrzymany produkt z nadmiaru płynu i prasowano. Zazwyczaj smaruje się nim pieczywo, bądź wykorzystuje w ciastach i deserach. 

KSINOMIZITHRA- kwaśna odmiana mizithry z Krety.

KIEFALOTIRI- bardzo twardy ser o słonawo-pikantnym smaku, produkowany z sera owczego. Dojrzewa około 3 miesięcy. Jego zastosowanie jest uniwersalne. Może być dodatkiem do dań ciepłych, smażonych jak i zapiekanych. Wyśmienicie smakuje jako przekąska. 

KOPANISTI- pikantny kremowy ser z Cyklad.

MANURI- miękki ser otrzymywany z mleka owczego lub koziego, biały , wykorzystywany m.in. do spanakopity / ciasto-pitta ze szpinakiem/

KASERI- twardy ser wyciskany z surowego twarogu z mleka koziego lub owczego, o słonawym ostrym smaku i lekko gumowej konsystencji. Ma wiele zastosowań. Dodawany jest do makaronów, ciast ale i wyśmienicie smakuje jako przekąska.

METSOVONE- wędzony ser krowi z regionu Metsovo.

SAN MICHALI- najdroższy grecki ser. Pochodzi z cykladzkiej wyspy Siros. To twardy ser, przypominający w smaku Parmezan, dojrzewa od 4 do 5 miesięcy.

LADOTIRI MITILINIS- pikantny ser dojrzewający w oliwie, bardzo aromatyczny.

KEFALOGRAVIERA- żółty, twardy ser z dziurami o słonawo-pikantnym smaku. Dojrzewa 3 miesiące. Wyśmiany jako przystawka ale też smażony na oliwie. 

ANTHOTIROS- tradycyjny, niepasteryzowany ser produkowany głównie na Krecie. Jego nazwa pochodzi od aromatu dzikich ziół. Twardy, słony o kwiatowym i lekko wędzonym smaku. Dojrzewa 10 dni.

KATIKI- kozi ser o kremowej konsystencji z Domokos w Tesalii, przypominający w smaku gesty jogurt.

KRASOTIRI- kozi ser o słonawym smaku, dojrzewający w winie.

PETROTO- ser z wyspy Tinos , ugniatany kamieniem dla usunięcia płynu.

Listę  greckich serów zamkniemy najbardziej znanym na świecie serem FETA !

FETA- jest produkowana z mieszanki pasteryzowanego mleka owczego i koziego, lub tylko z owczego.Okres dojrzewania sera wynosi 3 miesiące. Ser miękki, kruchy, dobrze topiący się w wysokiej temperaturze. Nazwa"feta" jest chroniona i zastrzeżona wyłącznie dla serów pochodzących z Grecji.

    W tekście wykorzystano zdjęcia z internetu.