O tym dlaczego Grecy bielą domy na Wielkanoc.

 

W Wielki Tydzień na wyspach i w mniejszych miejscowościach na prowincji mieszkańcy mają zwyczaj bielenia swoich domów i podwórek.

Ale i tu w Atenach w dzielnicach oddalonych od centrum często można spotkać ten zwyczaj wśród właścicieli starszych parterowych domów.

Do bielenia używają wapna. Zazwyczaj starają się robić to w godzinach gdy nie ma dużego ruchu na ulicach. Po bieleniu stoją i pilnują by nikt z przechodniów nie zabrudził ich świeżo pomalowanych podwórek, chodników i domów. 

Tradycja bielenia. 

Ten zwyczaj jest ściśle związany z miejscowościami na prowincji. 

Biały kolor jako synonim czystości podkreśla zbliżający się świąteczny czas.

Dlatego Grecy właśnie przed największymi  świętami taki jak  Boże Narodzenie, Pascha i 15 sierpnia zazwyczaj bielą swoje domostwa. 

Jednak ten obyczaj szczególnie odradza się w Wielkanoc. 

Dokładają starań by ich podwórka w Wielki Piątek były czyste gdy przechodzi procesja z Epitafium. 

Tradycja bielenia wapnem jest głęboko zakorzeniona w Grecji od czasów starożytnych. 

W domach w okresie epoki mykeńskiej używano też zaprawy wapiennej. 

Gdy w XIV wieku mieszkańcy obszarów Morza Śródziemnego nawiedziła zaraza, bielenie domów wapnem stało się obowiązkiem ze względów higienicznych. 

I tak do XVIII wieku zwyczaj ten stał się powszechnym środkiem ochrony zdrowia publicznego. 

Od XVI wieku na greckich wyspach dominującym kolorem domów stała się biel. 

W 1928 roku w Atenach i innych rejonach Grecji wybuchła epidemia dengi. 10 lat później Joannis Metaksas nałożył dekret nakazujący obowiązkowe bielenie wapnem domów na wyspach. Miało to zapobiec rozprzestrzenianiu się chorób. 

Mieszkańcy wysp utrzymali biały kolor do dziś. Oprócz względów higienicznych odbija on promienie słoneczne czyniąc domy chłodniejszymi. 

Białe domy na greckich wyspach są obecnie nieodłącznym i charakterystycznym elementem krajobrazu. 

- wykorzystane zdjęcia pochodzą z internetu i ze zbiorów prywatnych-

Czym jest lagana i dlaczego odgrywa wiodąca rolę na greckim wielkopostnym stole.

Kathara Dewtera w Grecji - czyli w dosłownym tłumaczeniu „Czysty Poniedziałek” to dzień rozpoczynający post. 

W ten dzień na greckim stole gości przaśny chleb zwany lagana. Jego nazwa pochodzi od starożytnego greckiego „laganon”. Jest on przygotowywany z mąki i wody bez drożdży. 

Poznajmy jego historię. 

Ponoć taki chlebek jedli Izraelici w noc gdy opuszczali Egipt pod przewodnictwem Mojżesza.

Historia lagany obejmuje tradycję od starożytności po współczesność. Arystofanes w „Ekklisiazouses” mówi „lagana jest rzucana-lagana staje się”. Horacy w swoich tekstach wspomina laganę jako „słodycz ubogich”. 

Zwyczaj pieczenia lagany pozostał niezmieniony na przestrzeni wieków. Jest przygotowywana przez piekarzy według tradycyjnego przepisu. 

Chrupiąca z dodatkiem sezamu jest spożywana w „ czysty poniedziałek”rozpoczynający czas Wielkiego Postu. 

Od tego dnia wierni po karnawałowych ucztach rozpoczynają oczyszczenie ciała i duszy na Wielkanoc. 

 

Sobota Łazarza-dziś w Grecji wierni świętują wskrzeszenie Łazarza.

 Dziś w Grecji kościół świętuje wskrzeszenie Łazarza. 

Jest to Święto poprzedzające Niedziele Palmową. W tym dniu wierni świętują wskrzeszenie Łazarza. Dzień ten jest dniem radości. 

Tego dnia picze się specjalne ciastka-bułeczki, które nazywane są w zależności od regionu „lazarakia”, „lazadires”,”lazaroudia”. Ciasteczka mają kształt człowieka owiniętego a w miejscu oczu ma goździki. 

W przeszłości obchody tego Święta były różnorodne. Kobiety zbierały kwiaty i ozdabiały nimi kosze, z którymi chodziły od domu do domu i śpiewały kolędy. Obecnie zwyczaje te praktykowane są w mniejszym stopniu.

Kathara Deftera w Grecji - z czym się wiąże i jak jest obchodzona.

Mój syn Lefteris wielbiciel Teatru Cieni ze swoim latawcem.

Kathara Dewtera / czyli Czysty Poniedziałek/ to odpowiednik Środy Popielcowej w Polsce. 

W ten dzień rozpoczyna się Sarakosti czyli okres Wielkiego Postu poprzedzający w Grecji Wielkanoc i jednocześnie kończy się okres karnawału.

Jest to jedna z najważniejszych dat w greckim kalendarzu i jedna z najważniejszych greckich tradycji.

Greckie tradycja związane z dniem Kathara Dewtera 

Wielki post wiąże się z okresem oczyszczenia umysłu i ciała.  

Dlatego też żywność spożywana od tego dnia to głównie dania wegetariańskie. Tego dnia Grecy jedzą owoce morza najwiecej ośmiornice i kalamary, poza tym oliwki, zupę fasolową ale bez oliwy, pastę z ikry czyli taramas, dolmades, chałwę oraz chleb przaśny zwany lagana.

Owoce morza serwowane w Czysty Poniedziałek. 

Lagana   to płaski chleb pieczony tego dnia o owalnym kształcie,  na powierzchni ozdobiony wzorem zrobionym przez opuszki palców i obficie posypany sezamem. 

Lagana posypana obficie sezamem jedzona w Czysty Poniedziałek.

Taramosalata to popularna pasta z ikry często podawana jako przystawka. 

                               W Czysty Poniedziałek jest jedzona z laganą. 

                            Na codzień świetnie nadaje się do smarowania kanapek. 

Taramosalata-popularna pasta z ikry.

Tego dnia Grecy spożywają też spore ilości chałwy.  Ten słodki deser jest przygotowywany z połączenia sezamu, tahini /masła sezamowego/ miodu, czekolady i orzechów. 

Chałwa z dodatkiem kakao i migdałów.

Grecy Czysty Poniedziałek spędzają poza domem. Zazwyczaj wyjeżdżają za miasto a ci którzy nie mogą robią pikniki w miejskich parkach. 

Nieodłącznym elementem tego święta jest tradycja puszczania latawców. 

Każdy stara się wznieść latawiec w powietrze i utrzymać go jak najwyżej. 

Widok błękitnego nieba z tysiącem latawców tworzy niepowtarzalny klimat tego dnia.

Aleksandros mój młodszy syn puszcza swój latawiec.
Zdjęcie zrobione w miejscowości Kavouri niedaleko Aten. 

 

- w tekście wykorzystałam zdjęcia z internetu oraz ze zbiorów prywatnych