Martis i jego korzenie w Starożytnej Grecji.

Zgodnie ze zwyczajem od 1 do 31 marca dzieci noszą na nadgarstku bransoletkę wykonaną ze skręconej biało-czerwonej nitki. Chętnie noszą ją jednak też i starsi. Zwłaszcza kobiety wybierają przyozdabiane dodatkowo przeróżnymi symbolami. Tradycja mówi, że bransoletka ma chronić przed silnym marcowym słońcem. Pod koniec marca zdejmują bransoletki i zostawiają zawieszone na gałązkach drzew by ptaki mogły ich użyć do budowania gniazd.

Korzeni tej bransoletki dopatruje się w Misteriach Eleuzyjskich. Odprawiane one były w miejscowości Elefsina / Eleusis/ nieopodal Aten. Związane były z kultem Demeter, Persefony i Dionizosa. Κρόκη /czyt. kroki/ były to nici lub kawałki tkanin w kolorze czerwonym lub białym przewiązane na dłoniach i stopach uczestników tych misteriów.

Krater w kształcie serca w pobliżu Aten.

Gigantyczny krater w kształcie serca znajduje się w pobliżu Aten. Natura zaskakuje i tworzy zapierające dech w piersiach obrazy. Krater nazywa się "Chaos" i znajduje się na obszarze Kamariza blisko miejscowości  Lavrio. 

Jego głębokość sięga 55 metrów, a średnica 120 metrów.  Legenda głosi, że powstał w wyniku upadku meteorytu pod koniec XVIII lub na początku XIX wieku. Wydarzenie to nie ma jednak żadnego naukowego potwierdzenia. 

Obszar na którym znajduje się krater jest pełen podziemnych chodników i tuneli górniczych, które mogą być geologicznie powiązane z miejscem.  Dlatego szacuje się, że jest to zlew utworzony przez zawalenie się dachu dużej jaskini.

„Egoilon Chaos” to atrakcja tej okolicy często odwiedzana przez speleologów i wielbicieli wspinaczki. 

Jak przyrządzić kawę po grecku?

Tradycyjnie do parzenia kawy używamy tygielka o wdzięcznej nazwie briki. Dodatkowo polecam korzystać z palnika gazowego dlatego, że łatwiej jest kontrolować temperaturę parzenia.

Zaczynamy! 

Stawiamy briki na palnik. Odmierzamy małą filiżankę wody i wlewamy ją do tygielka. Dodajemy cukier /ilość wedle upodobania/ i czekamy chwilkę aż się rozpuści. 

Następnie uzupełniamy czubatą łyżeczką kawy i wszystko mieszamy. 

Zostawiamy naszą kawę na palniku by się parzyła na średnim ogniu.

Po chwili na powierzchni zacznie się tworzyć pianka. Gdy widzimy, że powoli zaczyna się ona unosić, zdejmujemy kawę z ognia i przelewamy do filiżanki. Robimy to delikatnie by nie zepsuć naszej pianki. Zazwyczaj do kawy podajemy szklankę wody i coś słodkiego np. greckie ciasteczka koulourakia.

O tym komu Parys ofiarował złote jabłko z napisem "Dla najpiękniejszej".

W czasach gdy Olimp zamieszkiwali bogowie, Zeus zdecydował ożenić króla Peleusa z morską boginią Tetydą. Na tę uroczystość nie została zaproszona bogini niezgody Eris. Rozzłościło ją to bardzo i postanowiła się zemścić. Pojawila się niezaproszona i zostawiła na stole złote jabłko z napisem „kallisti” - czyli "dla najpiękniejszej". 

Jabłko stało się powodem kłótni między trzema boginiami Herą, Ateną i Afrodytą.

Każda z nich chciała zostać właścicielką złotego jabłka. 

Spór miał rozstrzygnąć młody pasterz Parys. 

Młodzieniec  nie miał pojęcia, że pochodzi z królewskiego rodu. 

Matka Parysa Hekabe kilka dni przed jego narodzinami miała sen, że urodziła palącą pochodnię, od której spłonęło całe miasto. Gdy król Priam dowiedział się o tym, poprosił jednego ze swoich synów by wyjaśnił znaczenie snu. 

Aisakos poradził ojcu by pozbył się dziecka bo w przyszłości przyczyni się ono do zagłady Troi. Zaraz po narodzinach król oddał dziecko pasterzowi i rozkazał by ten zostawił je w górach. 

Porzuconym dzieckiem zajęła się niedźwiedzica. Gdy pasterz znalazł je po 5 dniach żywe postanowił je zabrać i wychować jak swoje. Nazwał chłopca imieniem Parys. 

Dorastający młodzieniec większość czasu spędzał wystawiając byki pasterza Agelaosa do walk. 

Jeden z nich został wielokrotnym zwycięzcą w walkach z bykami innych hodowców. 

Pewnego dnia Parys zaoferował złotą koronę bykowi, który pokona jego byka w walce. 

Bóg wojny Ares odpowiedział na to wyzwanie.

Przemienił się w byka i zwyciężył walkę. 

Parys wywiązał się z obietnicy i  przyznał mu nagrodę. 

Jego uczciwość sprawiła, że został wyznaczony przez bogów do rozstrzygnięcia sporu między trzema boginiami kłócącymi się o złote jabłko. Każda z nich próbowała na swój sposób przekupić Parysa składając mu kuszące propozycje. 

Hera oferowała mu władzę i królestwo, Atena mądrość i umiejetność walki a Afrodyta najpiękniejsza kobietę na Ziemi.

Parys zdecydował podarować jabłko Afrodycie. 

Bogini w zamian wyjawiła mu, że najpiękniejszą kobietą na Ziemi jest Helena żona króla Sparty. 

Po jakimś czasie w Troi zostały zorganizowane igrzyska. 

Słudzy króla Priama przybyli do Parysa by zabrać mu jego walecznego byka. Miał być on nagrodą dla zwycięzcy w igrzyskach organizowanych przez króla na cześć jego zaginionego syna. 

Parys postanowił wziąć udział w igrzyskach by odzyskać swojego byka. Pokonał wszystkich synów Priama w odbywających się zawodach. Jego zwycięstwo wywołało ich gniew. Kasandra dzięki swoim wróżbiarskim zdolnościom rozpoznała Parysa i zobaczyła nieszczęścia jakie przyniesie on Troi. By temu zapobiec chciała zabić go toporem. 

Gdy odkryto jego królewskie pochodzenie Priam i Hekabe zapomnieli o złej przepowiedni i uznali go oficjalnie za królewskiego syna.

Parys zdecydował, że to odpowiedni czas wybrać się do Sparty po piękną Helenę. 

Z pomocą Afrodyty uwiódł żonę króla Menelaosa  i w noc przed opuszczeniem Sparty porwał ją i wrócił do Troi.

Odzyskanie pięknej Heleny przez Greków stało się powodem wojny trojańskiej. 

~ w tekście wykorzystano zdjęcia z internetu~

Nerantzies - kilka słów o drzewach, które zdobią Ateny.

W pierwszych latach od powstania państwa greckiego królowa Amalia postanowiła obok pałacu założyć ogród królewski. Z Włoch sprowadziła wtedy do Aten około 500 gatunków roślin i drzew. Jednym z nich były nerantzies - gorzkie pomarańcze. 

Obecnie szacuje się zgodnie z danymi gminy Ateny, że w mieście rośnie ich około 35 tysięcy.  Stanowi to 1/3 ogółu drzew posadzonych w mieście. 

Z pewnością wielu z Was będąc w Atenach zauważyło, że spotkać je można dosłownie wszędzie. Dziś kilka słów o tym, że ich historia wbrew pozorom nie ma nic wspólnego z Grecją.

Starożytni Grecy nie mieli pojęcia o drzewach cytrusowych. 

Uwielbiali drzewa oliwne, figowe, pistacjowe, granaty i winorośle. Cytrusy pojawiły się dopiero po podbojach Aleksandra Wielkiego w Azji. Odniesienia do tych drzew i ich owoców istnieją w przekazach pisanych od czasów bizantyjskich.

W Atenach dzieło królowej Amalii kontynuował dalej w trakcie trwających prawie 50 lat rządów król Jerzy I. Większość jednak z tych drzew została wycięta w czasach okupacji przez mieszkańców miasta i wykorzystana do ogrzewania domostw.

Nerantzies są odporne na zanieczyszczenia powietrza i nie wymagają specjalnej pielęgnacji ani dużych ilości wody. Ich pnie są niskie i nie utrudniają ruchu na wąskich ulicach. A to wielki plus w tak wielkim mieście jak Ateny. Ewentualny śnieg i niskie temperatury, które czasem pojawiają się  w okresie zimowym też nie wpływają znacząco na te drzewa. Jednym słowem idealnie wpasowują się one w wizerunek stolicy. Nie próbujcie ich jednak jeść. W smaku są gorzkie i nie maja nic wspólnego z pomarańczami, które znacie. Oprócz gorzkich pomarańczy w Atenach rosną też morwy i drzewa oliwne. 

W latach 80-tych po upadku dyktatury by poprawić wizerunek i atmosferę w stolicy zasadzono setki drzew pomarańczowych we wszystkich zakątkach Aten. Inicjatorem był Dimitris Beis ówczesny burmistrz. 

Dopiero dziesięć lat temu  jeden z burmistrzów miasta Nikitas Kaklamanis podjął decyzje o wycięciu tych drzew i zastąpieniu ich innymi. Miejscowi widząc rozpoczętą wycinkę w wielu dzielnicach Aten zaczęli  zbierać podpisy by jak najszybciej zatrzymać te działania. W tym czasie wycięto nerantzies w parku w dzielnicy Kipseli i historyczne gaje przy ulicy Kanari w dzielnicy Kolonaki. 

Burmistrz swoją decyzje argumentował tym, że w okresie ich owocowania tj. przez 6 miesięcy pomarańcze opadają i nikt ich nie zbiera. A takie walające się po ulicach pomarańcze są przyczyną wielu problemów.

W tekście wykorzystałam zdjęcia z prywatnej kolekcji oraz z internetu.

Z czym związane są tzw. Alkionides meres w Grecji.

Rzeźba "Ceyx and Alcyone"

Jak myślicie? 

Czy ta słoneczna pogoda, której teraz doświadczamy w Grecji to już tzw.

 Alkionides meres /  Αλκυονίδες μέρες /?

Każdego roku, na przełomie grudnia i stycznia mamy kilkanaście dni ciepłych, słonecznych i bezwietrznych.

Starożytni Grecy, którzy wiele rzeczy tłumaczyli mitami, stworzyli także mit o tym pogodowym zjawisku.

Obraz "Halcyone"- Herbert James Draper

Zgodnie z mitologią grecką Alkioni była córką Eola boga wiatru.

Jej mężem był Keyks/ Ceyx-gr. Κήυκα/. 

Byli bardzo szczęśliwym i kochającym się małżeństwem. Zaczęli się nawet porównywać do boskiego małżeństwa Zeusa i Hery. Strasznie to rozwścieczyło Zeusa i postanowił ukarać zakochanych za ich arogancję. Jedna z wersji mitu mówi, że władca Olimpu przemienił Keyksa w sępa. 

Alkioni nieświadoma tego co się wydarzyło szukała swego ukochanego męża wszędzie. 

Bogom Olimpu zrobiło się żal zrozpaczonej Alkioni i by ulżyć jej w cierpieniu postanowili przemienić ją w morskiego ptaka Alkione/ Zimorodka/. 

Na tym jednak jej cierpienia się nie skończyły. 

Gdy wszystkie ptaki składały jaja i rodziły potomstwo wiosną i latem, Alkiona rodziła w czasie zimy. Silne fale porywały złożone przez nią jaja albo nowonarodzone ptaki, doprowadzając ją w ten sposób do niekończącego się smutku i płaczu.

Zeus zasmucony nakazał by 15 dni z początkiem roku wiatry opadły a słońce ogrzało ziemię by Alkioni mogła złożyć jaja z których wykluje się jej potomstwo. 

ptak Alkiona /Zimorodek/ zdj. z fotonatura.org

Piękny mit o przywiązaniu, czułości oraz niekończącej się miłości małżeńskiej i wierze. 

Ma bardzo optymistyczne przesłanie.

Natura symbolizuje nadzieję i pokazuje, że wszystko się nieustannie zmienia. Od złej pogody do pięknego lata, od słońca po deszcz.

To samo dotyczy naszego życia.

Od porażki do sukcesu, od radości do smutku, od życia do śmierci.

Zdjęcia:  

-obraz „ Halcyone”,którego autorem jest Herbert James Draper

-rzeźba „Ceyx and Alcyone” z Ogrodu Barokowego Großsedlitz w Niemczech 

-ptak Alkiona /Zimorodek/ zdj.z fotonatura.

Theofania - Objawienie Pańskie - Co 6 stycznia świętują Grecy i dlaczego wrzucają krzyż do morza.

Objawienie Pańskie obchodzone jest 6 stycznia i należy do najważniejszych świąt chrześcijańskich. 

Kończy on okres tzw.”Dwunastu Dni” Bożego Narodzenia. 

Święto Θεοφάνεια /Theofania/ nazywane jest też Φώτα /Fota/ czyli Święto Świateł.

Obchody tego Święta są wyjątkowe z racji, że nawiązuje ono do Chrztu Jezusa w rzece Jordan. 

Najważniejsza część to poświęcenie wód, które odbywa się przy brzegu morza, w portach, na brzegach rzek i jezior.

Kapłan w trakcie tego rytuału wrzuca do wody duży krzyż. Młodzi mężczyźni wskakują do wody by go zdobyć. 

Tradycja głosi, że ten kto go złapie i zwróci kapłanowi będzie błogosławiony przez cały rok. 

Po wyłowieniu krzyża kapłan błogosławi łodzie i statki. 

Tego dnia dzieci śpiewają też kolędy związane z obchodzonym świętem. 

Zgodnie ze wierzeniami ludowymi tego dnia psotne skrzaty Kalikantzari ścigane jasnym światłem wracają do wnętrza Ziemi, by pojawić się dopiero w nadchodzące Boże Narodzenie. 

 

W całej Tesalii, tego dnia dodatkową atrakcją są tzw. Rougkatsaria. Grupy 10-15 osobowe przebrane w kostiumy wędrują od domu do domu śpiewając kolędy. W każdej grupie muszą być pan młody i panna młoda/młody mężczyzna przebrany za kobietę/, kapłan, starzec, lekarz i niedźwiedź. 

W Kastorii i Kozanii jest po dziś dzień praktykowany podobny zwyczaj.

Ludzie zakładają przerażajace maski i uderzając w dzwony chodzą od domu do domu. 

Ten zwyczaj ma na celu wypędzić złe duchy z wiosek. 

 

Momogeri to inny pontyjska odmiana wcześniej wspomnianych zwyczajów. Ma ona charakter satyryczny. Rozpoczyna się w tygodniu poprzedzającym Nowy Rok i trwa do połowy stycznia. Mężczyźni tutaj też przebrani w różne kostiumy symbolizujące siłę-niedźwiedź, przeszłość-starzec,  przyszłość-panna młoda,  lekarz-zdrowie wędrują po wioskach. Rytuał ma na celu oczyszczenie dusz. 

Święto Objawienia Pańskiego jest dniem wolnym od pracy. Grecy chętnie biorą udział w ceremoniach tego dnia.